Datakapitalismi: Lähdeviitteet
1. Macronin puhe: https://presidence-francaise.consilium.europa.eu/en/news/message-from-the-president/
1. Datakapitalismin aikakausi
2. Manuel Castells ja Pekka Himanen, Suomen tietoyhteiskuntamalli. Sitran julkaisusarja 242, WSOY, 2001
3. Timo Harakka: Kasarmi, kasino vai kansankoti? Sonera Plaza, 15.10.2001 ym.
4. Shoshana Zuboff, The Age of Surveillance Capitalism, 520-521
5. Tuukka Lehtiniemi, Imagining the Data Economy, s. 39
6.https://www.pcworld.com/article/532605/worst_tech_predictions.html
7. Jäätävä kritiikki Andersonin kirjasta – Malcolm Gladwell: “Priced to sell”, The New Yorker 6.7.2009
https://www.newyorker.com/magazine/2009/07/06/priced-to-sell
8. https://julkaisut.valtioneuvosto.fi/handle/10024/162910
9. https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2021-04-16/data-power-new-rules-digital-age
10. https://www.visualcapitalist.com/from-amazon-to-zoom-what-happens-in-an-internet-minute-in-2021/
12. https://about.datarade.ai/data-marketplaces#toc-how-did-data-marketplaces-emerge-
13. https://www.uwasa.fi/fi/uutishuone/uutiset/datasta-uusi-sampo
14. https://countryeconomy.com/countries/uk
15. https://thesmallbusinessblog.net/tiktok-vs-instagram/
2. Autotallit ja autokraatit
16. Xin sitaatti, oma käännökseni. https://www.nytimes.com/2021/11/30/opinion/xi-jinping-china-us-data-war.html
17. https://www.businessinsider.com/google-ipo-how-much-would-you-have-made-2016-8?r=US&IR=T
19. https://lareviewofbooks.org/article/trust-busting-as-the-unsexy-answer-to-google-and-facebook/
20. https://techcrunch.com/2016/08/02/silicon-copy/
22. Mayer-Schönberger, Ramge (2022), Access Rules: Freeing Data from Big Tech for a Better Future”
23. https://www.promarket.org/2018/11/27/silicon-valley-vicious-dark-jungle/
24. Näin totesivat Chicagon yliopiston tutkijat, joista nimekkäin oli Raghuram Rajan. (Vuonna 2005 hän suututti kunnianarvoisat keskuspankkiirit Jackson Holen konferenssissa pelottelemalla, että tulossa olisi jonkinlainen finanssikriisi.) Sai Krishna Kamepalli, Raghuram G. Rajan, Luigi Zingales, Kill Zone (May 2020). NBER Working Paper No. 27146, https://ssrn.com/abstract=3603776
25. https://www.yalelawjournal.org/note/amazons-antitrust-paradox
26. https://www.snopes.com/fact-check/move-fast-break-things-facebook-motto/
27. Timo Harakka: ”Saksan talouslinjalla on pitkät juuret”; Helsingin Sanomat 2.34.2012 https://www.hs.fi/paakirjoitukset/art-2000002525187.html
29. Tästä vertauskuvasta kiitän Kristo Lehtosta (Sitra).
30. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/MEMO_17_1785
31. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/api/files/document/print/fi/ip_18_4581/IP_18_4581_FI.pdf
32. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/api/files/document/print/fi/ip_19_1770/IP_19_1770_FI.pdf
33. https://www.cnbc.com/2022/09/14/eu-court-backs-antitrust-ruling-against-google-but-reduces-fine.html
34. https://www.macrotrends.net/stocks/charts/GOOG/alphabet/net-income
36. https://tietosuoja.fi/gdpr
37. Syyskuussa 2022 Irlanti sakotti Facebookia 400 miljoonaa euroa GDPR-rikkomuksista. Väheksymättä sanktiota voi todeta, että Metalla kestää alle kolme minuuttia kerätä vastaava voitto.
39. https://www.gov.uk/cma-cases
41. https://lareviewofbooks.org/article/trust-busting-as-the-unsexy-answer-to-google-and-facebook/
42. Mayer-Schönberger, Ramge (2022) Access Rules
43. https://www.theseus.fi/bitstream/handle/10024/166242/Megerle_Katharina.pdf?sequence=3
44. https://www.sdlogic.net/uploads/3/4/0/3/34033484/mars_bronstein_lusch_og_dyn.pdf
46. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_22_4522
47. Tätä minut haastoi pohtimaan Samuli Simojoki (Borenius).
48. https://www.ft.com/content/3d2f174d-aa73-44fc-8c90-45c2a554e97b
49. https://www.reuters.com/article/uk-ant-group-ipo-suspension-idUKKBN27K048
50, 51 “China offers a masterclass in how to humble big tech, right?” Schumpeter, The Economist 24.7.21
54. https://www.latimes.com/world-nation/story/2021-09-14/common-prosperity-china-crackdown-analysis
55. https://www.protocol.com/doj-antitrust-venture-capital-workshop
3. Data pääomana
56. Mayer-Schönberger ja Cukier (2013), s. 15
57. Gitelman L (ed.) (2013) ‘Raw Data’ is an Oxymoron. Cambridge, MA: MIT Press.
58. Arvio käytetyn datan määrästä: Mayer-Schönberger ja Ramge (2022)
59. https://www.sitra.fi/uutiset/reilu-datatalous-ja-digitaalinen-sivistys-toisivat-turvaa-suomelle-informaatiosotien-aikakaudella/ Katso s. 36.
60. https://kb.osu.edu/bitstream/handle/1811/72839/ISJLP_V4N3_543.pdf 8
63. https://www.sitra.fi/app/uploads/2022/05/sitra-digivallan-jaljilla-v2.pdf
64. Mayer-Schönberger ja Ramge (2022)
65. Mayer-Schönberger ja Ramge (2022)
68. https://www.singular.net/blog/skadnetwork-case-study-rovio/
69. Financial Times 9.8.2022 https://www.ft.com/content/1959b06d-0a6e-4c37-9528-476f83626a86
70. https://e.huawei.com/uk/solutions/industries/government/smart-city
Pakistanin pääkaupunki Islamabad sijoitti sata miljoonaa dollaria Huawein Safe City -järjestelmään. Kaupunkiin asennettiin 2000 valvontakameraa ja 500 kilometriä optista kuitua. Kohta verkkoon levisi kuvamateriaalia, jonka epäiltiin olevan peräisin valvontakameroista (joista tosin puolet ei ollut toiminnassa). Suurimpaan kaupunkiin Lahoreen sijoitettiin 1800 kameraa – joiden langattomiin lähettimiin paikallisilla teknikoilla ei ollut pääsyä. Jos data ei kulkeutunut Pekingiin, se oli paikan päällä ulkopuolisten kaapattavissa. (Jonathan HIllman, The Digital Silk Road, ss. 115-116)
71. https://privacyinternational.org/long-read/4689/mapping-huaweis-smart-cities-creep
72. https://carnegieendowment.org/2019/09/17/global-expansion-of-ai-surveillance-pub-79847
74. https://www.privacyinternational.org/long-read/4691/huawei-valenciennes-bad-romance
75. Tämän doktriinin on mahdollisesti keksinyt Shoshana Zuboff magnum opuksessaan The Age of Surveillance Capitalism (2019). Hän vain käyttää (s. 87) konseptia ”extraction imperative” of “raw materiali supplies”; ja itsehän tähdennän, että kyse ei ole raaka-ainevarantojen ”kaivamisesta”.
76. Jathan Sadowski, “When data is capital: Datafication, accumulation, and extraction”
77. Oracle and MIT Technology Review Custom (2016) The rise of data capital. http://files.technologyreview.com/whitepapers/MIT_Oracle+Report- The_Rise_of_Data_Capital.pdf
78. https://about.datarade.ai/data-marketplaces#toc
79. Karl Marx: Pääoma, osa 1 (oma suomennos Sadowskin sitaatista). Pääoman kiertokulusta kts. myös Miika Kabata ja Otto Kyyrönen, ”Epävakaita aikoja: Kapitalismin kriisitendenssit uusliberalismista koronapandemiaan” (Tiede & Edistys, 1-2/2022, erit. ss 15.16)
80. https://qz.com/2144059/amazons-mgm-purchase-could-follow-the-disney-star-wars-playbook/
81. https://www.popsci.com/technology/ring-privacy-security-amazon-reality-tv/
82. https://yle.fi/uutiset/3-11956046
83. https://www.theguardian.com/world/2013/oct/23/us-monitored-angela-merkel-german
84. https://www.youtube.com/watch?v=GC-YPXXNMVU
85. https://www.france24.com/en/20131021-usa-spy-agency-nsa-recorded-millions-french-phone-calls
87. Tästäkin pohdinnasta kiitokset Sitran Kristo Lehtoselle.
88. APT1 Comment Panda, APT 41 Blackfly, APT40 Leviathan, Blacktech, APT27 Greedy Taotie, APT3 Gothic Panda, APT31 Judgment Panda, Tick, APT17 Aurora Panda, APT 30 Override Panda, Dragon OK, Hellsing
89. https://malpedia.caad.fkie.fraunhofer.de/actors
90. https://supo.fi/-/suojelupoliisi-tunnisti-eduskuntaan-kohdistuneen-kybervakoiluoperaation-apt31-ksi
91. https://yle.fi/uutiset/3-11843261
93. https://blog.sekoia.io/walking-on-apt31-infrastructure-footprints/
94. https://areena.yle.fi/1-50979206
95. http://www.indiandefencereview.com/news/ultracold-quantum-technology-and-thief-and-spy-china/
97. https://www.jdsupra.com/legalnews/china-finalizes-data-security-law-to-4249871/
4. Datakapitalismi suurvaltojen taistelussa
100. https://www.ecb.europa.eu/press/key/date/2022/html/ecb.sp220422~c43af3db20.en.html
101. Stefan Zweig, Die Welt von Gestern (1942)
102. Borin, A., Mancini M. and Taglioni, D. (2021), “Measuring Exposure to Risk in Global Value Chains”, Policy Research Working Paper Series, No 9785, World Bank, Washington, D.C., September.
– Lagarde, C. (2021), “Globalisation after the pandemic”, 2021 Per Jacobsson Lecture at the IMF Annual Meetings, 16 October.
– Euro area; data up to 2014; see ECB Working Group on Global Value Chains (2019), “The impact of global value chains on the euro area economy”, Occasional Paper Series, No 221, ECB, Frankfurt am Main.
103. Miika Kabata ja Otto Kyyrönen, ”Epävakaita aikoja: Kapitalismin kriisitendenssit uusliberalismista koronapandemiaan” (Tiede & Edistys, 1-2/2022, s.20)
104. Castells: The Rise of the Network Society (1996), ss. 406-410
105. Mark Leonard, Jean Pisani-Ferry, Elina Ribakova, Jeremy Shapiro and Guntram Wolff, Redefining Europe’s economic sovereignty, Bruegel, 2019
106. Richard A. D’Aveni, Strategic Capitalism: The New Economic Strategy for Winning the Capitalist Cold War.
107. 108. 109. https://www.fiia.fi/en/publication/the-emergence-of-strategic-capitalism
110. https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/strategic-dependencies-capacities.pdf
111. The Economist, 16.6.2022
112. https://techcrunch.com/2022/09/25/apple-starts-manufacturing-iphone-14-in-india/?guccounter=1
113. https://theconversation.com/taiwan-dominates-the-worlds-supply-of-computer-chips-no-wonder-the-us-is-worried-188242
114. https://www.protocol.com/enterprise/chip-export-restrictions-tsmc-intel
115. https://www.washingtonpost.com/business/china-has-painted-itself-into-a-semiconductor-corner/2022/08/10/ea0df31c-18f0-11ed-b998-b2ab68f58468_story.html
116. https://yle.fi/uutiset/3-10633483
117. https://www.theguardian.com/world/2020/may/13/ec-president-warns-state-aid-is-unlevelling-the-playing-field-in-europe
118. Helsingin Sanomien haastattelu 30.10.22 https://www.hs.fi/sunnuntai/art-2000008861105.html
119. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:52020DC0456&from=EN
120. Mark Leonard, Jean Pisani-Ferry, Elina Ribakova, Jeremy Shapiro and Guntram Wolff, Redefining Europe’s economic sovereignty, Bruegel, 2019 https://www.bruegel.org/policy-brief/redefining-europes-economic-sovereignty
121. https://www.nscai.gov/wp-content/uploads/2021/03/Full-Report-Digital-1.pdf
123. https://www.justice.gov/dag/cloudact
124. https://www.tagesspiegel.de/politik/peter-altmaier-bricht-sich-bei-sturz-das-nasenbein-4112752.html
125. https://www.politico.eu/article/chaos-and-infighting-are-killing-europes-grand-cloud-project/
5. Koiraa ulkoiluttava miniretiisi
129. https://www.sitra.fi/app/uploads/2022/06/sitra-eu-saantely-rakentaa-reilumpaa-datataloutta.pdf. Katso s. 33
130. https://www.technologyreview.com/2022/08/31/1058800/what-does-gpt-3-know-about-me/
131. https://en.wikipedia.org/wiki/DALL-E
133. https://openai.com/blog/reducing-bias-and-improving-safety-in-dall-e-2/
134. https://arxiv.org/abs/2110.01963
135. https://hbr.org/2018/07/want-less-biased-decisions-use-algorithms
136. https://yle.fi/uutiset/3-10413353
138. Ilkka Taipale (toim., 2006/2017): Sata innovaatiota Suomesta
140. Cade Metz,”Sorry, but your A.I. robot isn’t your friend”, The New York Times 9.8.2022
141. Fred Guteri: ”How Blake Lemoine stuck up for his friend, the machine”, Newsweek 5.8.2022
142. https://futurism.com/the-byte/company-complains-users-think-ai-come-to-life
143. https://www.hs.fi/kotimaa/art-2000008715102.html
144. https://www.technologyreview.com/2022/09/29/1060472/meta-text-to-video-ai/
6. Tappavat algoritmit
146. https://www.sitra.fi/julkaisut/digivallan-jaljilla/ Katso s. 2.
147. Hiski Haukkala: Suuren pelin paluu (2020), ss. 177-178
149. https://www.statista.com/statistics/970920/monetizable-daily-active-twitter-users-worldwide/
150. https://dl.acm.org/doi/10.1145/3351095.3372879
151. http://algotransparency.org/?candidat=nasa&file=ytrecos-science-2017-09-26
153. https://twitter.com/gchaslot/status/1497152168087928833
154. https://www.hs.fi/politiikka/art-2000007741070.html
155. https://www.theguardian.com/us-news/2022/sep/23/nick-clegg-trump-return-facebook-instagram-meta-2023
156. https://www.lexology.com/library/detail.aspx?g=b7ca37b9-8cb5-4316-b2c9-5bbcb1523933
157. https://www.theguardian.com/world/2022/may/01/russia-trolling-ukraine-traction-tiktok
158. Fedasiuk, China Brief 21; cit. Hillman (2021), The Digital Silk Road, Venäjän trollitehtaan tuotantotavoitteet Wikipediasta.
159. (s. 116): https://www.iltalehti.fi/politiikka/a/f0c27784-70e1-4ef2-9b5f-2b86c2c0e7ad
160. Musk ja Putin: https://www.is.fi/ulkomaat/art-2000009128986.html
163. https://www.axios.com/2022/08/16/oracle-auditing-tiktok-algorithms
164. https://www.protocol.com/newsletters/policy/audit-tiktok-china-algorithm
165. https://cdt.org/insights/overview-of-transparency-obligations-for-digital-services-in-the-dsa/
166. https://www.protocol.com/policy/pipelines-data-privacy-design
167. https://srinstitute.utoronto.ca/news/recommendation-systems-transparency
168. https://tietopolitiikka.fi/2020/04/23/tekoalyn-kayton-eettisia-kysymyksia/
169. https://digital-strategy.ec.europa.eu/en/library/ethics-guidelines-trustworthy-ai
7. Luottamustalous
170. Lehtiniemi , T & Haapoja , J 2020 , ’ Data agency at stake : MyData activism and alternative frames of equal participation ’ , New Media & Society , vol. 22 , no. 1 , pp. 87-104 https://journals.sagepub.com/doi/10.1177/1461444819861955
ja vuoden 2018 päivitys https://julkaisut.valtioneuvosto.fi/bitstream/handle/10024/160954/MyData%202018.pdf?sequence=4&isAllowed=y
172.https://vm.fi/documents/10623/7768305/Eettist%C3%A4+tietopolitiikkaa+teko%C3%A4lyn+aikakaudella+-selonteko.pdf/bf0ef101-5e11-175e-a87a-dea78359780c
173. Mikael Jungnerin panos 2011 hallitusohjelmakirjauksessa oli tärkeä, samoin sitä ennen Ylen siirtämisessä maailman ensimmäisten joukossa lineaarisesta radio-televisiosta data-alustojen Video on Demand -mailmaan.
174. https://hri.fi/fi/avoin-data-10-vuotta-datan-avoimuus-pitaa-saada-lakiin/
176. https://tpcases.com/uber-files/
177. https://www.julkari.fi/bitstream/handle/10024/101044/015virtanenpk.pdf?sequence=1&isAllowed=y
178. https://tietopolitiikka.fi/2021/06/28/alustat-suomen-mahdollisuutena/ Ks. s. 9-.
179. Kiitos jälleen Kristo Lehtonen ja Sitra: https://www.sitra.fi/julkaisut/eu-saantely-rakentaa-reilumpaa-datataloutta/
180. https://view.taiqa.com/suomidigi/digibook2017#/page=136
181. https://blog.telegeography.com/finns-lead-the-way-in-mobile-data-usage
183. https://www.lifewire.com/6g-wireless-4685524
184.https://www.docomo.ne.jp/english/binary/pdf/corporate/technology/whitepaper_6g/DOCOMO_6G_White_PaperEN_20200124.pdf
185. https://www.youtube.com/watch?v=_2fcE0RwTYs
186. https://www.rcrwireless.com/20220908/architecture/finland-6g-flagship-secures-financing-eu-6g
188. Hannu Sokala: Maailma taskussa (2002) ss. 18-24.
8. The Helsinki Effect?
189. https://www.techopedia.com/definition/4922/web-20
190. https://www.wired.com/story/meta-vr-headsets-price-hike/
191. https://earthweb.com/meta-statistics/
192. https://www.protocol.com/newsletters/sourcecode/meta-metaverse-horizon-worlds
193. https://www.dna.fi/documents/753910/11433306/Digitaaliset_elamantavat_tutkimusraportti_2022.pdf/
195. https://www.statista.com/statistics/272014/global-social-networks-ranked-by-number-of-users/
197. https://www.nytimes.com/2021/07/10/style/metaverse-virtual-worlds.html
200. https://www.economist.com/business/2021/05/06/apple-may-win-a-court-battle-but-lose-a-regulatory-war
201. https://www.hs.fi/visio/art-2000008544894.html
202. John Hermann, Kellen Browning, ”Are We In The Metaverse Yet?”. The New York Times 29.10.2021 https://www.nytimes.com/2021/07/10/style/metaverse-virtual-worlds.html
203. https://www.nft-stats.com/asset/0xbc4ca0eda7647a8ab7c2061c2e118a18a936f13d/8585
206. https://www.cnet.com/culture/internet/bored-ape-yacht-club-nfts-explained/
207. https://www.nytimes.com/2022/08/18/technology/crypto-crash-investments.html
208. Timo Harakka: Luoton loppu (2009) ss. 16-19
209. https://www.hs.fi/talous/art-2000009125206.html
210. https://www.nytimes.com/2022/09/28/technology/crypto-hacks-defi.html
211. https://coinmarketcap.com/charts/
212. https://www.statista.com/statistics/574151/global-automotive-industry-revenue/
214. Kiitän näistä huomioista ja luvuista Olli Tiaista/ Equilibrium
215. https://www.hs.fi/talous/art-2000008809468.html
216. https://www.hs.fi/talous/art-2000008787001.html
217. https://hbswk.hbs.edu/item/immigration-policies-threaten-american-competitiveness
218. https://ieeexplore.ieee.org/xpl/mostRecentIssue.jsp?punumber=69
220. https://www.top500.org/lists/top500/2022/06/
221. https://asiatimes.com/2022/10/us-mulling-bans-to-stunt-chinas-quantum-computing/
222. https://www.fn-digital.com/project
224. https://acris.aalto.fi/ws/portalfiles/portal/54495376/SCI_Matakos_Maximizing.main_tkde.pdf’